فشار خون بالا در دوران بارداری
پس از مطالعه این مقاله به اهمیت موضوعات زیر پی خواهیم برد:
- فشار خون بالا یا همان هایپرتنشن به فشار خون بالاتر ازبه اصطلاح ( 14 روی 9 ) گفته میشود.
- اگر بالا بودن فشار خون تا بعد از هفته بیستم بارداری به طول بیانجامد، ممکن است مادر دچار preeclampsia (پره‌کلامسی) یا بیماری‌های ثانویه دیگری بشود.
- انجام برخی درمان‌های سنتی مخصوص کنترل فشار خون، میتواند مشکلاتی را برای خانم‌های باردار به وجود بیاورد. پیش از انجام هرگونه اقدام درمانی، با پزشک خود مشورت کنید.
در ادامه با ما همراه باشید...
فشار خون بالا یا همان هایپرتنشن به فشار خون بالاتر از 9/14 گفته میشود. این عارضه، مشکلی بسیار جدی برای برخی از خانم‌های باردار است.
فشار خون بالا در طول دوران بارداری، همیشه خطرناک نیست. اما در برخی موارد میتواند عوارضی جدی برای مادر و جنین در بر داشته باشد. طبق اظهارات سایت Centers for Disease Control and Prevention ، تعداد رو به رشدی از خانم‌های باردار در آمریکا دچار این عارضه هستند.
چه عواملی باعث بالا رفتن فشار خون در دوران بارداری می‌شوند؟
طبق تحقیقاتNational Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI) ، عوامل بسیاری در بالا رفتن فشارخون در دوران بارداری نقش دارند. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:
- چاقی و اضافه وزن
- ناتوانی در انجام فعالیت‌های بدنی
- استعمال دخانیات
- مصرف الکل
- بارداری برای اولین بار
- سابقه خانوادگی فشار خون بالا در دوران بارداری
- بارداری چندقلو
- سن بالای 40 سال
- لقاح‌های آزمایشگاهی (مانند IVF)
داشتن سبک زندگی ناسالم، میتواند به فشار خون بالا در دوران بارداری منجر شود. چاقی و اضافه وزن و عدم توانایی در انجام فعالیت‌های بدنی، بزرگ‌ترین عوامل بالا برنده فشار خون در دوران بارداری هستند.
خانم‌هایی که اولین بارداری خود را تجربه می‌کنند بیشتر از خانم‌هایی که سابقه بارداری قبلی دارند در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.
بانوانی که جنین چندقلو دارند نیز، به دلیل این که بدنشان تحت فشار بیشتری است؛ بیشتر در معرض این خطر قرار می‌گیرند.
سن مادر نیز یک عامل بسیار مهم است، به طوری که احتمال بروز این عارضه در خانم‌های باردار با سن بالای 40 سال، بیشتر است.
به گزارش American Society for Reproductive Medicine (انجمن پزشکی تناسلی ایالات متحده)، استفاده از روش‌های تکنولوژی لقاح مصنوعی (مانند IVF)، میتواند احتمال ابتلای مادر به فشار خون بالا در دوران بارداری را بالا ببرد.
احتمال بالا بودن فشار در دوران بارداری، در بانوانی که پیش از بارداری نیز فشار خون بالا دارند، بیشتر از سایر بانوان خواهد بود.
انواع مشکلات فشار خون در دوران بارداری
- فشارخون بالای مزمن: گاهی اوقات، مادر قبل از بارداری دچار مشکل فشار خون بالا است. این عارضه میتواند منجر به پیدایش فشار خون بالای مزمن در دوران بارداری شود؛ معمولا این عارضه با دارو قابل کنترل است. همچنین پزشکان اغلب فشارخون‌های بالا در 20 هفته اول بارداری را، فشار خون بالای دوران بارداری مزمن تلقی می‌کنند.
- فشار خون بالای مخصوص بارداری: این نوع از عارضه فشار خون، بعد از هفته بیستم پیش می‌آید. این عارضه معمولا پس از وضع حمل برطرف میشود، اما میتواند عوارضی مانند زایمان دشوار داشته باشد. در صورتی که این عارضه قبل از هفته سی‌ام رخ دهد، احتمال پیشرفت آن و منجر شدن به preeclampsia (پره‌کلامسی) بالا می‌رود.
- فشارخون بالای مزمن که به پره‌کلامسی اضافه میشود: نوع دیگری از فشار خون بالای مزمن هنگامی رخ می‌دهد که مادر پیش از بارداری دچار مشکل فشار خون بوده و در طول بارداری، دچار دفع پروتئین و عوارض دیگری از این دست نیز میشود.
پیگیری فشار خون بالا در طول دوران بارداری
مقدار فشار خون به شکل یک کسر نشان داده میشود، فشار خون سیستولیک بر فشار خون دیاستولیک.
- رقم بالایی، فشار خون سیستولیک شماست که نشان دهنده فشار سرخرگی در لحظه ای است که قلب تپش (خون را به درون بدن پمپاژ) می‌کند.
- رقم پایینی، فشار خون دیاستولیک بوده که نشان دهنده فشار قلب در هنگام استراحت است.
چه فشاری به عنوان فشار خون نرمال در دوران بارداری تلقی میشود؟
برای تعیین اینکه فشار خون نرمال شما در طول دوران بارداری چند است؛ پزشک شما در اولین ملاقات، یک فشار خون به عنوان فشار خون پایه از شما می‌گیرد. پس از آن نیز در هر جلسه فشار خون شما را کنترل می‌کنند.
معمولا فشار خون نرمال در دوران بارداری رقمی در حدود 8/12 (به اصطلاح 12 بر روی 8) می‌باشد.
چه فشاری به عنوان فشار خون بالا در دوران بارداری تلقی میشود؟
فشار خونی که از 9/14 (در اصطلاح 14 بر روی 9) بیشتر باشد، نگران کننده است.
در اوایل دوران بارداری، یعنی معمولا از هفته پنجم تا 3 ماهه دوم؛ فشار خون خانم‌های باردار کاهش می‌یابد. این امر به این دلیل است که هورمون‌های ترشح شده در دوران بارداری، باعث گشاد شدن مقطعی رگ‌ها می‌شوند. در نتیجه، مقاومت در برابر جریان خون پایین می‌آید.
چه فشاری به عنوان فشار خون پایین در دوران بارداری تلقی میشود؟
از آن‌جایی که عدد مشخصی وجود ندارد که به عنوان فشار خون پایین در نظر گرفته شود، نشانه‌های زیر به عنوان علائم فشار خون پایین در نظر گرفته می‌شوند:
- سردرد
- سرگیجه
- حالت تهوع
- احساس ضعف
- سردی سطح پوست
تغییرات فشار خون در دوران بارداری
مادران، در طول مدت بارداری، افت و خیزهایی را در میزان فشار خون خود تجربه می‌کنند. دلایل این پدیده در ذیل شرح داده شده است:
مقدار خون در بدن مادر افزایش می‌یابد. به نقل از ژورنال Circulation، مقدار خون یک زن در دوره بارداری تا 45 درصد افزایش می‌یابد؛ حال قلب باید این مقدار اضافی را نیز پمپاژ کند.
بطن چپ قلب (که نقشی اساسی در پمپاژ خون دارد) ضخیم‌تر شده و بزرگ‌تر میشود. این اثر موقتی به قلب این توانایی را می‌دهد که سخت‌تر کار کرده تا بتواند آن مقدار خون اضافی را پمپاژ کند.
ترشح هورمون وازوپرسین (هورمون تنگ کننده‌ی سرخرگ‌ها و افزاینده‌ی فشار خون)، در کلیه‌ها افزایش یافته و در نتیجه، ابقاء آب بالاتر می‌رود.
در اغلب موارد، بلافاصله بعد از تولد فرزند، فشار خون بالای مربوط به دوران بارداری کاهش می‌یابد. در مواردی که فشار خون مادر پس از زایمان همچنان بالاست، پزشک برای پایین آوردن مقدار آن، دارو تجویز می‌کند.
راه‌کارهایی برای مقابله با فشار خون در طول بارداری
روش‌های زیادی برای مقابله با فشار خون بالا در دوران بارداری وجود دارد. ایده‌های زیر را امتحان کنید:
- یک فشارسنج خانگی تهیه کنید. این فشارسنج‌ها در انواع مچی و بازویی موجود و قابل خریداری می‌باشند.
- برای کنترل مداوم فشار خونتان به پزشک مراجعه کنید.
- به منظور بالا رفتن هرچه بیشتر دقت در کنترل فشارخون، هرروز فشار خون خود را در حالی که حداقل از 5 دقیقه قبل در حالت نشسته قرار گرفته‌اید و پاهایتان روی هم قرار ندارند، اندازه‌گیری کنید و این کار را هر بار با دست مشابه انجام دهید.
- اگر در طول مدت 4 ساعت پی‌در‌پی فشار خون بالا و یا علائم آن را داشتید فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
- نهایتا اگر دچار واریس شده و یا به ابتلا به آن مشکوک هستید، حتما از جوراب‌های واریس مخصوص دوره بارداری استفاده کنید.
پیامدهای بالا بودن فشار خون در دوران بارداری چیست؟
اگر بالا بودن فشار خون در مدت بارداری بیشتر از 20 هفته به طول بیانجامد، ممکن است پیامدهایی از قبیل پره‌کلامسی داشته باشد.
preeclampsia (پره‌کلامسی) چیست؟
این عارضه میتواند صدمات جدی به ارگان‌های بدن شما، مانند مغز و کلیه‌ها وارد کند. پره‌کلامسی همچنین با نام‌های تاکسمیا (مسمومیت خون) و یا فشارخون بالای مرتبط با بارداری نیز شناخته میشود. پره‌کلامسی میتواند منجر به مرگ شود.
اقدامات مراقبتی دوره بارداری باید قابلیت تشخیص علائم پره‌کلامسی را داشته باشند. این علائم عبارتند از:
- دفع پروتئین از طریق ادرار
- تورم غیرعادی در دست‌ها و پاها
- سردردهای مزمن
سندروم HELLP
هلپ، اختصار یافته عبارت "آزاد شدن هموگلوبین از گلبول‌های قرمز در اثر بالا رفتن آنزیم‌های کبدی و کمبود تعداد پلاکت‌های خونی" است. این عارضه بسیار خطرناک و تهدیدی جدی برای سلامتی بوده و خود میتواند یکی از پیامدهای پره‌کلامسی باشد. نشانه‌های سندروم هلپ عبارتند از تهوع، استفراغ، سردرد و درد در قسمت بالای شکم. از آن‌جایی که سندروم هلپ میتواند ارگان‌های حیاتی بدن را تخریب کند، باید اقدامات درمانی فوری جهت حفظ سلامت مادر و فرزند صورت گیرند. در برخی موارد، تنها راه کمک به مادر، زایمان پیش از موعد می‌باشد.
فشار خون بالا در دوران بارداری، میتواند بر روند رشد فرزند نیز تاثیر‌گذار باشد. این عارضه میتواند موجب تولد نوزاد با وزن کم شود. طبق اظهارات کنگره متخصصین زنان و زایمان و بیماری‌های مربوطه، سایر عوارض این سندروم عبارتند از:
- انقطاع ناگهانی جفت، (یک فوریت پزشکی که در طی آن جفت به طور ناگهانی و پیش از موعد از رحم جدا میشود)
- زایمان زودرس، به معنای تولد نوزاد پیش از گذشت 38 هفته
- زایمان سزارین
پیشگیری از فشار خون بالا در دوران بارداری
می‌توان تاثیرات عوامل خطرساز رایج، از قبیل چاقی و سابقه خانوادگی را با اقداماتی مانند ورزش و رژیم غذایی صحیح؛ کاهش داد. البته بدیهی است که انجام این کار در طول مدت بارداری امکان پذیر نیست، چرا که در این مدت وزن به ناچار افزایش می‌یابد. پیشنهاد میشود که بانوان باردار با مشورت پزشک خود، یک عدد معقول را به عنوان حد سالم افزایش وزن پیدا کنند.
راهنماهای رژیم غذایی مربوط به دوران بارداری، برای بانوان مختلف متفاوت هستند. با یک متخصص تغذیه صحبت کنید تا در هنگام تنظیم برنامه غذایی مربوط به شما، قد و وزنتان را نیز لحاظ کند.
مجمع ملی قلب، ریه و خون آمریکا (NHLBI) بر انجام اقدامات کاهنده فشار خو.ن تاکید مؤکد دارد. شما باید به مصرف الکل و دخانیات که هر دو از عوامل افزاینده فشار خون هستند، پایان دهید.
بارداری باعث تغییر و انتقال در وضع هورمون‌ها و در نتیجه تغییرات فیزیکی و روحی میشود. این امر میتواند باعث به وجود آمدن استرس شود که خود، کنترل فشار خون را دشوارتر می‌کند. روش‌های کاهش استرس از قبیل یوگا و مدیتیشن را امتحان کنید.
درمان‌های دارویی برای فشار خون بالا در دوران بارداری
برخی درمان‌های سنتی میتوانند برای خانم‌های باردار مشکلاتی را به وجود بیاورند.
به گفته سایت Mayo Clinic، خانم‌های باردار باید از مصرف این داروهای کاهنده فشار خون اجتناب کنند:
- ACE inhibitors ( بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین)
- renin inhibitors
- angiotensin receptor blockers
این داروها میتوانند روی سیستم گردش خون و در نتیجه سلامتی جنین تاثیرات منفی داشته باشند. این داروها همچنین میتوانند خون مادر را رقیق کنند که این امر توانایی او را در حمل جنین برای مدت بارداری پایین می‌آورد.
Methyldopa و labetalo، دو دارویی هستند که به عنوان داروهای کنترل فشار خون بدون خطر در دوران بارداری تلقی می‌شوند.
اگر با مشکل بالا رفتن فشار خون در دوران بارداری مواجه هستید، با پزشک خود درباره چگونگی کنترل و درمان آن صحبت کنید.
گام بعدی
فشار خون بالا در دوران بارداری همیشه سبب بروز مشکلات جدی نمی‌شود. اما به هرحال اگر درمان نشود، ممکن است برای سلامتی مادر و فرزند تهدیدآمیز باشد. متاسفانه اختلالات به وجود آمده در اثر فشار خون بالا، دومین عامل مرگ و میر مادران باردار در آمریکا است.
همیشه نگرانی‌های خود را با پزشک خود در میان بگذارید. سعی کنید بهترین شرایط سلامتی را برای خود در طول بارداری مهیا کنید تا روند بارداریتان تا حد امکان با سلامتی همراه باشد.
پیش از اقدام به بارداری، برای یافتن آگاهی از عوامل خطرساز زمان بگذارید و پیشگیری‌های لازم برای پایین نگهداشتن فشار خون در طول دوران بارداری را انجام دهید.
ترجمه: مهسا سزاوار یگانه - کارشناس مهندسی پزشکی
واحد علمی شرکت تجهیزات پزشکی ماهان طب
جهت مطالعه مطالب بیشتر در حوزه ی پزشکی و سلامت به مجله پزشکی ماهان مدیکال مراجعه بفرمایید
بیشتر بخوانید: ونتیلاتور چیست
بیشتر بخوانید: واریس چیست
همچنین جهت خرید انواع تجهیزات پزشکی به فروشگاه آنلاین ماهان مدیکال مراجعه بفرمایید
محصولات : ماسک - دستگاه اکسیژن ساز - ماسک سه بعدی - پالس اکسیمتر - دستگاه فشار خون - تب سنج - ونتیلاتور - اکسیمتر - قیمت دستگاه فشار خون - گن - جوراب واریس - ترازوی دیجیتال - کمربند طبی - زانوبند - دستگاه فیزیوتراپی خانگی
سایر مقالات گروه - مقالات علمی,سایر مقالات گروه - زنان و زایمان,
ارسال یک نظر
