عوارض جوراب واریس

شاید در برخی از داروخانه ها و یا بر روی برخی از مجلات پزشکی یا سلامتی،  با پوستر هایی حاوی چنین پیامی برخورد کرده باشید... "جوراب واریس دارویی که میپوشید" اگر حقیقتا جوراب واریس را دارویی در درمان بیماری واریس بدانیم ، خطور چنین سوالی در ذهن منطقی خواهد بود که، آیا جوراب واریس هم میتواند مانند داروها عوارض جانبی داشته باشد؟ در اینجا قصد داریم تا عوارض ناشی از استفاده جوراب واریس را بررسی نماییم. در ادامه با ما همراه باشید.

در سال 1848 اولین بیمار مبتلا به واريس که با جوراب ها ی الاستیکی درمان شد فردی به نام William Brown بود و پس از آن فردی به نام Ganzoni، کمپانی Ganzoni را در سوئیس جهت تولید جوراب واريس تاسیس نمود، و فعالیت خود را با تولید انواع بانداژهای الاستیکی و جوراب های درمانی الاستیکی آغاز نمود؛ سپس در سال 1950 Dr Karl Sigg مدرنیزه کردن جوراب واريس را ابداع و با کمک Ganzoni منجر به تولید جوراب هایی مدرن با الیاف جدید و به شكل امروزى جوراب واریس در سال 1990 گردید. از آن پس این کمپانی به نام Sigvaris نامیده شد. امروزه ، جوراب طبی با فشار مناسب، اولین انتخاب در درمان واریس پا و به عنوان اساس درمان است. برای پیشگیری از درد در مراحل اولیه بیماری استفاده از جوراب توصیه می شود، تعیین میزان فشار و نوع جوراب نیاز به مشاوره با پزشک متخصص و انجام بررسی های تکمیلی دارد. عموما به توصیه پزشکان متخصص، استفاده از جوراب واريس صبحگاهان پس از برخاستن از رختخواب شروع شده و تا پایان فعالیت های کاری روزانه ادامه یابد، عصر یا شب در منزل و در حین استراحت نیازی به استفاده از جوراب نیست و باید به این موضوع مهم اشاره کرد که استفاده از جوراب در مراحل پیشرفته نمی تواند مشکلات بیمار را مرتفع سازد و نیاز به بکارگیری روشهای درمانی تکمیلی برای رفع درد ، تورم و دیگر عوارض بیماری است.

حال سوال اساسی اینجاست که آیا استفاده از جوراب واریس می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد یا خیر؟ پاسخ این سوال مثبت است، اگر در مراحل پیشرفته واریس و یا در مورد واریس های ورید های عمقی پا، بدون مشورت و یا تجویز پزشک از جوراب فشاری با کلاس فشار نامناسب استفاده شود، میتواند وضعیت بیمار را به سمت بدتر شدن نیز تغییر بدهد. در توضیح این مطلب ، با ذکر دو مثال موضوع را پیگیری می نماییم.

فردی را در نظر بگیرید که با انگیزه از بین بردن مویرگ های واریسی روی پای خود، قصد دارد از شر مویرگ های تار عنکبوتی شکل روی پا خود خلاص شود و اقدام به تهیه جوراب واریس بدون نسخه پزشک و یا اطلاع از میزان فشار لازم و متناسب با وضعیت رگ های واریسی خود میکند. شاید این فرد به داروخانه ای مراجعه نموده و در خواست یک جفت جوراب واریس کرده و متصدی داروخانه نیز بدون توجه به اینکه بیمار چه وضعیتی دارد و یا بدون مطالبه نسخه پزشک، از روی قفسه جورابی را به او پیشنهاد نماید با این دید که جوراب واریس را همگان میتوانند استفاده کنند و حتی افزاد سالم نیز میتوانند جهت پیشگیری از ابتلا به واریس ، از جوراب های فشاری استفاده نمایند. حال اگر این فرد دچا واریس در ورید های عمقی پا باشد، چه اتفاقی رخ می دهد؟ با فشاری در حدود ، کلاس فشار 2 در محدوده ی 22 تا 32 میلیمتر جیوه و فشرده شدن ورید های عمقی پای فرد، تمامی خون تجمع یافته در سیاهرگ های مبتلا به واریس در عمق پا ، خون های محبوس شده را به سمت مویرگ های سطحی منتقل کرده و در نتیجه شرایط بدتر از قبل خواهد شد و نه تنها فرد از شر مویرگ ها ی واریسی نزدیک به سطح پوست خود رهایی نمی یابد بلکه خون بیشتری را به سمت مویرگ های ضعیف شده فرستاده و شرایط از نظر ظاهری ده ها برابر بدتر خواهد شد.

نمونه ای دیگر فردی را در نظر میگیریم که متأسفانه دچار ترومبوز ورید عمقی پا شده که در این حالت لخته خونی در یکی از سیاهرگ های عمقی پای فرد تشکیل شده و در اصلاح دچار DVT می باشد. عموما این لخته ی خونی توسط پزشک بوسیله آزمایش " سنوگرافی داپلر " قابل شناسایی است و در صورت بر طرف نشدن این لخته بوسیله درمان هایی که نیاز به بستری در بیمارستان دارد، اگر فرد بطور خودسرانه و بدون آگاهی از وجود لخته خون در پا، اقدام به تهیه و پوشیدن جوراب فشاری نماید ، ممکن است ، باعث جدا شدن لخته از محل خود و مهاجرت آن به سمت سایر اندام ها شده و نهایتا فرد را دچار آمبولی نماید.

با ذکر دو مثال بالا قصد داشتیم اهمیت تشخیص پزشک متخصص قلب و عروق در تجویز جوراب های فشاری را یادآوری نموده و عوارض ناشی از استفاده خودسرانه و بدون تجویز آن در شرایط خاص را گوشزد کرده باشیم.

در اینجا جهت آشنایی بیشتر با انواع جوراب واریس ، بطور خلاصه گروه بندی های اصلی این نوع از جوراب ها را در زیر آورده ایم:

مهمترین نوع تقسیم بندی جوراب های فشاری، همانطور که از نام آن پیداست، کلاس فشار می باشد. منظور از کلاس فشار، میزان فشار عمودی وارد شده بر اندام فرد از طرف جوراب است. عموما و اصولا جوراب های فشار درمانی دارای ، فشار تدریج از پایین به بالا هستند ، بدین صورت که بیشترین میزان فشار در پایین و در ناحیه ی مچ پا و کمترین میزان فشار در بالا ی اندام را دارا هستند؛ بدین صورت که هرچه عضو به سمت قلب نزدیک تر میگردد ، میزان فشار نیز کاهش می یابد ، این بدین علت است که جریان خون از سمت انتهای عضو به سمت قلب هدایت شود.

• کلاس فشار A : در این کلاس میزان فشار تدریجی جوراب در حدود 12 تا 15 میلیمتر جیوه می باشد.
• کلاس فشار 1 : این گروه فشاری در حدود 18 تا 22 میلیمتر جیوه را ایجاد میکنند.
• کلاس فشار 2 : جوراب های دارای کلاس فشار دو در محدوده 23 تا 32 میلیمتر جیوه فشار وارد می کنند.
• کلاس فشار 3 : جوراب های این گروه فشار تدریجی 32 تا 42 میلیمتر جیوه را خواهند داشت.

این محدوده ها بصورت قراردادی بین شرکت های تولید کننده جوراب های فشاری رعایت میشود و تقریبی هستند ولی نکته ی اساسی در این میان ، تولید جوراب هایی با فشار تدریجی هستند که مهمترین فاکتور در تعیین مرغوبیت این کالا می باشد و تنها و تنها بوسیله دستگاه مخصوص تست فشار جوراب در آزمایشگاه می توان از صحت آن اطمینان حاصل نمود. بنابراین ، تهیه ی جوراب واریس از برند های معتبر میتواند تا حد بالایی به شما این اطمینان را بدهد که فاکتور اساسی ، فشار تدریجی در آن رعایت شده است.

جوراب های واریس از جنبه ی دیگر از نظر میزان پوشش دهی اندم نیز تقسیم بندی میشود. به عنوان نمونه در پا ، جوراب های فشاری در گروه های زیر تقسیم بندی خواهند شد:

• جوراب از کف پا تا زیر زانو
• جوراب از کف پا تا میانه ران
• جوراب از کف پا تا انتهای کشاله ران
• جوراب واریس شلواری که از کف پا تا کمر بیمار امتداد خواهد داشت
• و جوراب های واریس شلواری مخصوص بانوان باردار که دارای قسمتی نازک و لطیف و با کمترین میزان کش است و روی شکم قرار خواهد گرفت و ثابت ماندن جوراب بر روی پا و کمر مادر باردار را تسهیل خواهد نمود.

خلاصه مطلب اینکه استفاده از جوراب واریس با کلاس فشار مناسب و میزان پوشش دهی مناسب با شرایط فرد طبق تجویز پزشک متخصص کمترین میزان عارضه را برای فرد به همراه خواهد داشت و همچنین استفاده از جوراب فشاری استاندارد با فشار تدریجی در پروسه ی درمان فرد بسیار مؤثر خواهد بود.

امیدوارم در این مجال توانسته باشم به سوال و شبه ی بسیاری از مخاطبان در خصوص عوارض استفاده از جوراب واریس ، پاسخ داده باشم.

با آرزوی سلامتی وتندرستی برای همه عزیزان

مهندس امیررضا شفیعی

واحد علمی شرکت تجهیزات پزشکی ماهان طب