واکسن های ناقل ویروسی کرونا چگونه عمل می کنند؟

بر خلاف بسیاری از واکسن‌های دیگر کرونا که حاوی پاتوژن عفونی یا بخشی از آن هستند، واکسن‌های ناقل ویروسی با استفاده از یک ویروس بی‌خطر، قطعه‌ای از کد ژنتیکی را به سلول‌های ما منتقل می‌کنند و به آن‌ها اجازه می‌دهد پروتئین پاتوژن را بسازند. این امر باعث آمادگی سیستم ایمنی بدن ما برای نشان دادن عکس‌العمل در قبال عفونت می‌شود.

وقتی به یک عفونت باکتریایی یا ویروسی مبتلا می‌شویم، سیستم ایمنی بدن ما به مولکول‌های عامل بیماری‌زا واکنش نشان می‌دهد. اگر اولین برخورد ما با عامل بیماری‌زا باشد، یک سری فرآیندهای کاملاً تنظیم شده به صورت پی در پی برای مبارزه با پاتوژن و ایجاد مصونیت برای برخوردهای آینده شکل می‌گیرد.

بسیاری از واکسن‌های قدیمی یک پاتوژن عفونی یا بخشی از آن را به بدن ما وارد می‌کنند تا سیستم ایمنی بدن ما برای مقابله با عوامل بیماری‌زایی که در آینده ممکن است وارد بدن ما شود، آمادگی لازم را داشته باشد.

واکسن‌های ناقل ویروسی به صورت متفاوت عمل می‌کنند. آنها از ویروس بی‌ضرر به عنوان ناقل استفاده می‌کنند تا قطعه‌ای از کد ژنتیکی را از یک عامل بیماری‌زا به سلول‌های ما منتقل کنند تا از عفونت تقلید کنند. سپس سلول‌های ما پروتئین ویروسی یا باکتریایی را که توسط ناقل وارد بدن ما شده است، به سیستم ایمنی معرفی می‌کند. همین امر به بدن ما این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به عفونت، یک پاسخ ایمنی خاص در برابر یک عامل بیماری‌زا ایجاد کنیم. 

واکسن COVID-19 Oxford-AstraZeneca از یک وکتور ویروس سرماخوردگی شامپانزه معروف به ChAdOx1 استفاده می‌کند، کدی را ارائه می‌دهد که به سلول‌های ما اجازه می‌دهد پروتئین اسپایک SARS-CoV-2 را بسازند.

حامل های ویروسی

دانشمندان انواع مختلفی از حامل‌های ویروسی، از جمله حامل‌های آدنو ویروس را مورد مطالعه قرار داده‌اند. ویروس‌های آدنوویروس می‌توانند باعث سرماخوردگی شوند که انواع مختلفی از این ویروس‌ها شناسایی شده‌اند.

در ابتدا، محققان از آدنوویروس‌های اصلاح شده  با هدف اصلاح ژن درمانی کار می‌کردند. از آنجا که آدنو ویروس ها قادر به تحریک سیستم ایمنی بدن ما هستند، ناقلین آدنو ویروسی نامزدهای مناسبی برای تولید واکسن شدند.

واکسن COVID-19 Oxford-AstraZeneca از ناقل آدنو ویروس شامپانزه استفاده می‌کند. ژنی را رمزگذاری می کند که پروتئین اسپایک SARS-CoV-2 را به سلول‌های ما رمزگذاری می‌کند.

سپس سلول‌های ما این ژن را به RNA پیام‌رسان یا mRNA رونویسی می‌كنند ، که باعث می‌شود دستگاه سلولی ما پروتئین اسپایک را در سیتوپلاسم سلول تولید كند.

سپس سلول‌های ما پروتئین اسپایک و همچنین قسمت‌های کوچکی از آن را در سطح سلول نمایش می‌دهند و باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی ساخته و پاسخ سلولهای T را ایجاد کند.

محققان نشان داده‌اند که این واکسن بی‌خطر است و می‌تواند به طور موثری از ابتلای بسیاری از افراد  به COVID-19 جلوگیری کند.

ایمنی و ایمنی زایی

ناقل ویروسی ChAdOx1 در واکسن Oxford-AstraZeneca COVID-19 از نظر ژنتیکی طوری تغییر یافته است که قادر به تکثیر نیست. بنابراین، قادر به ایجاد عفونت آدنوویروس در افرادی که واکسن زده اند نیست.
همچنین نمی‌تواند باعث ایجاد COVID-19 شود، زیرا به اندازه کافی ماده ژنتیکی SARS-CoV-2 را برای سلول‌های ما تامین نمی‌کند تا کل ویروس SARS-CoV-2 را تولید کند و فقط کد را برای تولید پروتئین اسپایک حمل می‌کند.
واکسن هیچ تغییری دائمی در سلول‌های ما ایجاد نمی‌کند و کد ژنتیکی پروتئین اسپایک قابلیت اینکه بخشی از DNA خود ما شود را ندارد.

با وجود همه ناقلین ویروسی، یک مسئله که باید مورد توجه قرار گیرد، مصونیت قبلی است. اگر شخصی با ویروسی روبرو شود که در گذشته به آن ویروس مبتلا شده باشد، ممکن است آنتی‌بادی‌هایی برای این ویروس داشته باشد و به معنی این است که بدن شخص  سعی در مبارزه و از بین بردن ناقل ویروسی دارد واین امر به طور بالقوه باعث کاهش اثر واکسن می‌شود.

واکسن‌های دیگر COVID-19 که از ناقل‌های ویروسی استفاده می‌کنند شامل واکسن Sputnik V روسیه و کاندید واکسن تک دوز Janssen است.

منبع: https://www.medicalnewstoday.com/articles/covid-19-how-do-viral-vector-vaccines-work

ترجمه: تحریریه ماهان مدیکال