آیا ژل ضدعفونی کننده دست مؤثر است

بر اساس مطالعه ای که در ماه سپتامبر در زمینه شیوع بیماری های دستگاه گوارش و دستگاه تنفسی در اطفال انجام شد، استفاده از ژل ضدعفونی کننده دست مبتنی بر الکل به طور قابل توجهی از گسترش انتشار عفونت های دستگاه گوارش در خانه جلوگیری میکند. در مطالعه ای بر روی 292 خانواده بزرگ بوستون - که به نیمی از آنها ضدعفونی کننده دست داده شده است – در خانواده هایی که از ژل ضد عفونی کننده دست استفاده کرده اند 59 درصد شیوع بیماری های دستگاه گوارش کاهش یافته است.

دکتر توماس جی ساندورا، پزشك متخصص بخش بیماری های عفونی در بیمارستان كودكان در بوستون و نویسنده اصلی این مطالعه كه "دست های سالم، خانواده ی سالم" نامیده می شود، می گوید: "این اولین آزمایش تصادفی است كه نشان می دهد ضدعفونی كننده دست باعث کاهش انتشار میكروب ها در خانه می شود."

این خانواده ها از طریق مراکز مراقبت روزانه جذب شدند و همه آنها حداقل یک کودک در تحت مراقبت در این مراکز داشتند. خانواده هایی که قبلا از مواد ضد عفونی کننده استفاده می کردند از مطالعه خارج شدند. نیمی از خانواده ها به طور تصادفی برای دریافت ضد عفونی کننده دست و راهنمای آموزشی بهداشت دست اختصاص داده شدند. به آنها گفته شد كه بطری های ژل را در جاهای مختلف خانه، از جمله حمام، آشپزخانه و اتاق نوزاد بگذارید و پس از استفاده از توالت، قبل از تهیه غذا، پس از تعویض پوشك و غیره آن را روی دست خود بمالید. همچنین از خانواده های باقی مانده، به عنوان كنترل، خواسته شد که از مواد ضد عفونی کننده استفاده نکنند. دو گروه نرخ مشابه شستن دست را در پرسشنامه اوليه گزارش كردند.

به مدت پنج ماه ، محققان خانواده ها را ردیابی می كردند و هر هفته با یك تماس تلفنی از خانواده های مورد نظر میخواستند تا میزان مشخص شده از ضد عفونی كننده دست را مورد استفاده قرار دهند، همچنین در مورد اینکه آیا شخصی به عفونت تنفسی یا دستگاه گوارش مبتلا شده است  سوال میپرسیدند و به دنبال پاسخ این پرسش بودند که آیا بیماری به دیگران در خانه نیز سرایت كرده است یا نه. در خانواده هایی که به آنها ضدعفونی کننده دست داده شده بود ، شیوع بیماری های دستگاه گوارش ثانویه، 59 درصد کمتر از گروه کنترل بود ( البته پس از تنظیم برای سایر عوامل مانند تعداد کودکان خردسال در خانواده). علاوه بر این، خانواده هایی که مقادیر بیشتری از مصرف مواد ضد عفونی کننده را گزارش کرده بودند (بیش از 2 اونس در 2 هفته ، که نشان دهنده 4-5 بار مصرف در روز است) حدود 20 درصد احتمال انتقال بیماری های تنفسی کمتر بود ، اما این اثر به اهمیت آماری نرسید. 

دکتر ساندورا ، عضو هیئت علمی دانشکده پزشکی هاروارد می گوید: "ما فکر می کنیم این احتمالاً به این دلیل است که مردم بعد از یک اتفاق مربوط به دستگاه گوارش، مانند استفاده از دستشویی یا استفراغ، در استفاده از ضد عفونی کننده دست اهتمام بیشتری نسبت به یک اتفاق تنفسی مانند پاک کردن بینی یا عطسه داشتند."

یک مطالعه مرتبط از دانشکده پزشکی هاروارد و بیمارستان اطفال بوستون، که در شماره آوریل Pediatrics منتشر شده است، در خانواده هایی که به ابتکار خود از ژل های ضدعفونی کننده دست استفاده می کردند، یک اثر محافظتی در برابر بیماری تنفسی مشاهده کرد.

ژل های حاوی الکل، که به طور گسترده در فروشگاه ها موجود است، به آب احتیاج ندارند و به سرعت اکثر باکتری ها و ویروس های موجود در پوست را از بین می برند. این مواد گزینه ی مناسبی برای والدین پرمشغله هستند که نمی توانند هنگام مراقبت از کودکان بیمار مرتبا دست های خود را با آب و صابون بشویند. 

طبق اطلاعات اداره سرشماری ایالات متحده، بیش از 7.5 میلیون کودک زیر 5 سال در مراقبت های روزانه ثبت نام می شوند و این امر آنها را در معرض خطر عفونت های تنفسی و دستگاه گوارش قرار می دهد، که به راحتی به اعضای خانواده قابل انتقال است.

اگرچه شستن دست با آب و صابون در کاهش شیوع بیشتر عفونت ها موثر است، اما نیاز به دسترسی به روشویی و آب و صابون در دسترس دارد. علاوه بر این، شواهدی وجود دارد که ویروس های خانواده ی روتاویروس، شایع ترین عفونت دستگاه گوارش در محیط مراقبت از کودکان ، به طور مؤثر با آب و صابون برطرف نمی شود، اما به طور قابل اعتماد توسط الکل از بین می رود.

منبع: Children's Hospital Boston - September 6, 2005

ترجمه: واحد علمی ماهان مدیکال